تاريخچه لوله پلي اتيلن و مواد اوليه پلي اتيلن
اولين بار در سال 1933 محققين شرکت انگليسي آي – سي – آي (ICI) با اسامي فاوست FAWCETT و گيبسون GIBSON موفق به توليد پلي اتيلن در آزمايشگاه شدند و در سال 1939 اين محصول بصورت تجاري به بازار عرضه شد.
پلي اتيلن تا سال 1955 فقط در فشار خيلي زياد تهيه ميشد تا اينکه در اين سال دانشمند آلماني بنام زيگلر ZIGLER و پس از او دانشمند ايتاليايي به نام ناتا NATTA موفق به کشف کاتاليزوري شدند که به کمک آن و بدون فشار خيلي زياد پلي اتيلن تهيه کردند. در ادامه به خروجي اين محصول که در صنعت لوله و اتصالات بيشترين کاربرد را لوله پلي اتيلن دارد به اختصار توضيح داده شده است. در طي سالها روشهاي مختلفي براي تهيه پلي اتيلن با شاخه هاي جانبي کوتاه ابداع شد. اولين بار اين روشها توسط کمپاني دوپون کانادا DUPONT CANADA و فيليپس در سال 1950 اجرا شدند.
مواد اوليه پلي اتيلن
براي تهيه پلي اتيلن نياز به اتيلن مي باشد که از هيدروکربن هاي موجود در نفت و يا گاز طبيعي بدست مي آيد.
طرز تهيه پلي اتيلن
در حال حاضر روشهاي مختلفي براي تهيه پلي اتيلن وجود دارد که مشهورترين آنها روش فشار خيلي زياد براي تهيه پلي اتيلن به سبک و روش زيگلر ، روش فيليپس و روش استاندارد اويل براي تهيه پلي اتيلن سنگين و روش يونيون کاربيد براي توليد لوله پلي اتيلن خطي مي باشد.
به اختصار يکي از روشهاي مرسوم که به نام روش فشار بالا مي باشد در زيبر آمده است:
براي تهيه پلي اتيلن سبک که وزن مخصوص آن حدود 92/. مي باشد اتيلن را در دمايي حدود 100 الي 300 درجه سانتي گراد و در فشاري حدود 500 الي 3000 اتمسفر و در حضور يک پراکسيد مانند ازودي ايزويوتير و نيتريل و يغا پراکسيد بنزوئيل و يا اکسيژن که بنظر ميرسد در حين فعل و انفعالات تبديل به پراکسيد مي شود بعنوان شروع کننده فعل و انفعال در داخل راکتور مخصوص پليمريزه مينمايند. اين فعل و انفعال حرارت زا بوده و طراحي راکتور بايد طوري باشد که بتوان درجه حرارت راکتور را درتمام سطوح کاتاليزور يکسان نگاه دارد. حفظ شرايط راکتور از هر نظر بسيار مهم است يخصوص اينکه تغييرات دما و خصوصا فشار در وزن مولکولي پليمر بدست آمده است.
پليمر بدست آمده همراه با مقداري اتيلن پليمريزه نشده از راکتور خارج شده و در ظرفي از يکديگر جدا ميشود. اتيلن پس از تصفيه به راکتور بازگردانده ميشود و پليمر در دستگاهي بصورت دانه هاي ريز درآمده و پس از خشک شدن بسته بندي ميشود.
خواص پلي اتيلن
خواص پلي اتيلن به ميزان شاخه هاي مولکولي در پليمر خطي بستگي دارد و اين ميزان با روشهاي تهيه در رابطه مي باشد. معمولا هرچه ميزان شاخه هاي مولکولي در پليمر بيشتر باشد وزن مخصوص ، نقطه ذوب و سختي پليمر کمتر و نفوذ گاز و بخار در آن بيشتر است.
وزن مخصوص پلي اتيلن حدود 0/925 - 0/910 ، وزن مخصوص پلي اتيلن خطي حدود 0/940 - 0/925 و وزن مخصوص پلي اتيلن سنگين حدود 0/965 - 0/941 مي باشد.
قابليت جذب رطوبت توسط انواع پلي ايتلن از 15% وزني تا 1% وزني مي باشد. نقطه ذوب پلي اتيلن سبک حدود 110 درجه سانتي گراد و نقطه ذوب پلي اتيلن سنگين حدود 135 درجه سانتي گراد مي باشد.
محلولهاي شيميايي ، اسيد ها و قليايي ها در حرارت معمولي روي پلي اتيلن بي اثر هستند، اين پليمر در مجاورت اسيد هاي بسيار قوي و اکسيد کننده شکننده خواهند بود. اصولا مي توان گفت که مقاومت پلي اتيلن در برابر اين نوع مواد با ازدياد وزن مخصوص بيشتر مي شود.
خروجي پلي اتيلن در لوله و اتصالات
لوله پلي اتيلن تک جداره
لوله هاي پلي اتيلني با چگالي بالا انتخاب مناسبي براي كاربردهاي دريايي مي باشند. به طوركلي دوام و مقاومت بالا به همراه روش هاي ابداعي و مقرون به صرفه نصب ، كه عمليات را تسهيل كرده اند ، دلايل قانع كننده اي جهت استفاده از اين لوله ها براي سيستم هاي تخليه سيال ، ساختارهاي آبگيري از دريا ، عبور دادن آبهاي آشاميدني و بهداشتي از بستر و كاربردهاي موقت ديگر در دريا ميباشند.
سيستم جوشكاري قابل اعتماد لب به لب براي اتصال قطعه لوله هاي پلي اتيلني به هم، كه با دسترسي به دامنه وسيعي از اتصالات مكانيكي تكميل مي گردد، دست مهندس طراح را براي انتخاب يك سيستم اتصال بدون نشت باز مي گذارد.براي دريافت جدول وزني لوله پلي اتيلن به سايت لوله مارکت مراجعه کنيد. اين سيستم اتصال همچنين امكان نصب مقرون به صرفه طول هاي بلندي از خط لوله با روش شناورسازي و فروبري را ميدهد.
در اين مقاله روش نصب شناورسازي و فروبري، كه در اغلب اوقات براي نصب لوله هاي پلي اتيلني در دريا استفاده ميشود، شرح داده شد.
بر اساس شرايط هر پروژه، ممكن است نياز به بررسي هاي دقيقتر و كاربرد روش هاي مناسب آن پروژه شود . ليكن در هر صورت اصول كلي نصب كه براي روش شناورسازي و فروبري در اين گزارش ذكر شد، براي هر روش ديگري صادق است.
روش توليد اکستروژن بوده و لوله پلي اتيلن توسط يک دستگاه خطي اکستروژن توليد ميشود.
لوله تک جداره پلي اتيلن همانگونه که از اسمش پيداست بصورت يک لايه و يک پارچه بوده و در يک مرحله توليد ميشود.
مزاياي اين لوله ها مقاومت داخلي بالا و مقاومت خمشي زياد مي باشد و با توجه به نوع اتصال لب به لب در آنها انجام ميگيرد، از نظر اتصال نيز مزيت دارد. عيب اساسي آنها عدم امکان توليد در سايزهاي بالا مي باشد.
منهول پلي اتيلن
جنس پلي اتيلن بسيار سخت است. پلي اتيلن ميتواند خم شود و انعطاف پذيري بالايي داشته باشد.و اين خصوصيات باعث شده تا نشست بسيار کنتر نسبت به مواد ديگر و عمر طولاني تري داشته باشد.درب هاي پلي اتيلن نيز بسيار سبک و نصب بسيار آساني دارد.در روند توليد ميتواند بسيار انعطاف پذير باشد و منهول پلي اتيلن به درستي در طول لوله قرار بگيرد و ورودي ها به وسيله جوش پلي اتيلن آزاد شوند.